Wymiar sprawiedliwości po angielsku [SŁOWNICZEK + USTAWY]

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – poznaj słownictwo dotyczące wymiaru sprawiedliwości w Polsce. W tym artykule znajdziesz słowniczek, infografikę i ustawy angielskojęzyczne dotyczące polskiego systemu sprawiedliwości i jego struktury.

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – instytucje

Jak stanowi art. 175 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Constitution of the Republic of Poland), wymiar sprawiedliwości w Polsce (administration of justice) sprawują:

• Sąd Najwyższy (Supreme Court),
• sądy powszechne (common courts),
• sądy administracyjne (administrative courts) oraz
• sądy wojskowe (military courts).

Działalność i organizację sądów powszechnych w Polsce regulują właściwe ustawy dotyczące ich ustroju.

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy sprawuje nadzór (supervision) nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (the First President of the Supreme Court) powołuje Prezydent. Zgodnie z art. 3 Ustawy o Sądzie Najwyższym, Sąd Najwyższy dzieli się na Izby (Chambers):

• Cywilną;
• Karną;
• Pracy i Ubezpieczeń Społecznych;
• Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych;
• Dyscyplinarną.

Które instytucje nie należą do wymiaru sprawiedliwości w Polsce? Pomimo, że Konstytucja w rozdziale VIII dotyczącym sądów i trybunałów odnosi się także do:

• Trybunału Konstytucyjnego (Constitutional Tribunal),
• Trybunału Stanu (Tribunal of State) i
• Krajowej Rady Sądownictwa (National Council of the Judiciary),

to nie są one traktowane jako organy wymiaru sprawiedliwości. Trzeba jednak zauważyć, że są to niewątpliwie także istotne instytucje ustrojowe w Polsce związane z działalnością władzy sądowniczej.

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – prokuratura: organ wymiaru sprawiedliwości czy organ ścigania?

Przy okazji należy też wspomnieć, że wbrew potocznej opinii prokuratura nie stanowi organu wymiaru sprawiedliwości. Jak wspominałem w artykule Organy ścigania po angielsku, zgodnie z art. 2 ustawy Prawo o prokuraturze, prokuratura zajmuje się ściganiem przestępstw, zatem jest ona organem ścigania.

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – sądy powszechne

Szczególna uwaga w kontekście organizacji wymiaru sprawiedliwości w Polsce należy się sądom powszechnym jako organom, na których spoczywa największy nakład pracy orzeczniczej. Jak stanowi art. 1 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (Law on the System of Common Courts), (dalej „pusp”) sądami powszechnymi są:

• sądy rejonowe (district courts),

• sądy okręgowe (regional courts) oraz

• sądy apelacyjne (appellate courts)

W pusp czytamy dalej, że sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i zadania z tego zakresu należą do sędziów, a w sądach rejonowych także asesorów sądowych (associate judges). Zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości, wykonują w sądach referendarze sądowi (court clerks) i asesorzy sądowi. W sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości obywatele biorą udział przez uczestnictwo ławników (lay judges) w rozpoznawaniu spraw przed sądami w pierwszej instancji (first instance courts). Mają oni prawa równe z sędziami.

Językiem urzędowym (official language) przed sądami jest język polski (o czym wspominałem w artykule Postępowanie cywilne po angielsku). Osoba niewładająca w wystarczającym stopniu językiem polskim ma prawo do występowania przed sądem w znanym przez nią języku i bezpłatnego korzystania z tłumacza. O przyznaniu tłumacza orzeka sąd. Wniosek o przyznanie tłumacza rozpoznaje sąd instancji, w której sprawa się toczy.

Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin. Sąd okręgowy tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch sądów rejonowych. Sąd apelacyjny tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch okręgów sądowych. Sądy dzielą się na wydziały (divisions), kierowane przez przewodniczących (presidents). Jak przewidziano w art. 12 § 1 i art. 16 § 1 pusp, w sądzie rejonowym i okręgowym można tworzyć wydziały:

• cywilne (civil),
• karne (criminal),
• pracy (labour) i
• gospodarcze (commercial).

W okręgu sądowym działa koordynator do spraw współpracy międzynarodowej i praw człowieka w sprawach cywilnych (coordinator for international cooperation and human rights in civil matters), o którym pisałem też w artykule Współpraca w sprawach karnych państw UE – słownictwo angielskie. Udziela on m.in. informacji: o prawie i praktyce państwa obcego, o pomocy prawnej (judicial assistance) i wzajemnym uznawaniu orzeczeń (mutual recognition of judgements), europejskim nakazie aresztowania (European Arrest Warrant), Europejskiej Sieci Sądowej (European Judicial Network).

Z kolei, jak określono w art. 18 § 1 pusp, sąd apelacyjny dzieli się na wydziały:

• cywilny,
• karny,
• pracy i ubezpieczeń społecznych (labour and social insuarance).

Ta sama ustawa stanowi też, że Prezes sądu (president of the court) jest zwierzchnikiem służbowym sędziów, asesorów sądowych, referendarzy sądowych, asystentów sędziów (assistant judges). Dyrektor sądu (director of the court) jest zwierzchnikiem służbowym wobec pozostałych pracowników sądu. Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej (issue judgements in the name of the Republic of Poland) oraz rozpoznają i rozstrzygają sprawy w postępowaniu jawnym (public proceedings). W sądach do wykonywania czynności innych niż wymiar sprawiedliwości są zatrudniani referendarze sądowi. W sądach pracują także urzędnicy i inni pracownicy sądowi oraz asystenci sędziów.

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – sądy administracyjne

Naczelny Sąd Administracyjny (Supreme Administrative Court) oraz inne sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej (art. 184 Konstytucji). Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem (art. 1 § 1 i § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Law on the System of Administrative Courts), dalej „pusa”). Pusa w dalszej części określa między innymi, że Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne (voivodeship administrative courts).

Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne, a Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad ich działalnością w zakresie orzekania. W sądach administracyjnych są zatrudnieni referendarze sądowi, asystenci sędziów oraz urzędnicy i inni pracownicy sądowi. Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw orzekania. W skład wojewódzkiego sądu administracyjnego wchodzą: prezes sądu, (…) wiceprezesi sądu, sędziowie i asesorzy sądowi. W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesi oraz sędziowie.

Zgodnie z art. 39 § 1 pusa Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na:

• Izbę Finansową (Financial Chamber),
• Izbę Gospodarczą (Commercial Chamber i
• Izbę Ogólnoadministracyjną (General Administrative Chamber).

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – sądy wojskowe

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów wojskowych (Law on the System of Military Courts), dalej „pusw”) sądy wojskowe sprawują w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Armed Forces of the Republic of Poland) wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych. Następnie pusw stanowi, że sądami wojskowymi są:

• wojskowe sądy okręgowe (regional military courts) i

• wojskowe sądy garnizonowe (garrison military courts).

W sądach wojskowych działają sekretariaty oraz inne komórki organizacyjne, które tworzy prezes sądu wojskowego. W sądach wojskowych mogą być zatrudniani asystenci sędziów (art. 64a pusw). W sądach wojskowych są zatrudniani urzędnicy i inni pracownicy sądowi (art. 64b § 1 pusw).

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny orzeka m.in. w sprawach zgodności z Konstytucją (conformity with the Constitution):

• ustaw (acts),
• umów międzynarodowych (international agreements) i
• przepisów prawa (legal provisions), wydawanych przez centralne organy państwowe oraz
• działalności partii politycznych z Konstytucją,
• a także w sprawach skargi konstytucyjnej (constitutional complaint) (art. 188 Konstytucji).

Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą (universally binding application) i są ostateczne (final) (art. 190 ust. 1 Konstytucji). Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne (question of law) co do zgodności aktu normatywnego (normative act) z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem (art. 193 Konstytucji). Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów (art. 194 ust. 1 Konstytucji). Podlegają oni tylko Konstytucji (art. 195 ust. 1 Konstytucji).

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – Trybunał Stanu

Jak czytamy w art. 198 ust. 1 Konstytucji, za naruszenie (violation) Konstytucji lub ustawy (…) odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą m.in.:

• Prezydent Rzeczypospolitej (President of the Republic of Poland),
• Prezes Rady Ministrów (President of the Council of Ministers),
• Prezes Najwyższej Izby Kontroli (President of the Supreme Chamber of Control) oraz
• członkowie Rady Ministrów (members of the Council of Ministers) i
• Prezes Narodowego Banku Polskiego (President of the National Bank of Poland).

Zatem Trybunał stanu jest w założeniu narzędziem umożliwiającym pociągnięcie do odpowiedzialności polityków za ich działania. Jak przewiduje art. 199 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji) Trybunał Stanu składa się z przewodniczącego, 2 zastępców przewodniczącego i 16 członków. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest Pierszy Prezes Sądu Najwyższego

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – Krajowa Rada Sądownictwa

Według art. 186 Konstytucji Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości (independence) sędziów oraz może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Zgodnie z art. 187 ust. 1 Konstytucji Krajowa Rada Sądownictwa składa się z:

• Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
• Ministra Sprawiedliwości (Minister of Justice),
• Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i
• osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
• piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych,
• czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów (deputies) oraz
• dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów (senators).

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – słowniczek

Poniżej znajdziesz polsko-angielski słowniczek wymiaru sprawiedliwości. Zawiera on zestawienie terminologii użytej powyżej podczas omawiania polskich instytucji władzy sądowniczej i ich organizacji. Pochodzi ona z mojej praktyki jako tłumacz przysięgły i angielskiego tłumaczenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (link znajdziesz na końcu artykułu) oraz książki „Administration of Justice in Poland” (całkiem przydatnej z językowego punktu widzenia, pomimo że ma już swoje lata). Korzystałem także z angielskich tłumaczeń ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych i Ustawy o Sądzie Najwyższym, dostępnych w angielskich wersjach strony internetowej Krajowej Rady Sądowniczej i strony Sądu Najwyższego (linki też podaję na końcu artykułu).

Daj znać w komentarzu, czy Ci się podoba i czy chcesz abym w podobny sposób opracował inny temat dotyczący prawa i języka angielskiego ?

Wymiar sprawiedliwości po angielsku – ustawy i źródła

• Ustawa o ustroju sądów powszechnych po angielsku (https://krs.pl/en/legal-acts.html)
• Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa po angielsku (https://krs.pl/en/legal-acts.html)
• Konstytucja Rzeczypospolitej po angielsku (https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/angielski/kon1.htm)
• Ustawa o Sądzie Najwyższym po angielsku (https://www.sn.pl/en/about/SiteAssets/Lists/Status_prawny_EN/AllItems/Act%20on%20the%20Supreme%20Court%20-%20English%20version.pdf)
• „Administration of Justice in Poland”, M. Jankowski, A. Siemaszko, Warszawa 1999, Oficyna Naukowa

Jeżeli podoba Ci się ten post, będę wdzięczny za komentarz i udostępnienie na Facebooku i LinkedIn. Daj znać (może być przez formularz kontaktowy), jeżeli brakuje Ci w sieci informacji o jakimś zagadnieniu dotyczącym tłumaczeń angielskich – chętnie pomyślę, jak mogę pomóc ?